ریاضت کشیدن

To lead an ascetic life

ریاضت کشیدن به شکل آگاهانه نمک زندگی است و به نظر من از ضروریات است؛ چون با فقدان آن، پیشرفتی در ابعاد روحی و معنوی برای انسان متصور نیست. بدون ریاضت آگاهانه، قدرت روحی انسان رو به ضعف می رود و در مقابل مشکلات زندگی و فشارهایی که به روح و روانش وارد می شود، کم می آورد. و این بحث، بحث مفصلی است که من اندکی از آن را اینجا می آورم.

خب، حالا ببینیم اساساً ریاضت کشیدن چگونه است، و به چه شکل و با چه کارهایی باید ریاضت کشید؛ آیا ترک حیوانی یعنی نخوردن گوشت و سایر خوردنی هایی که از حیوانات بدست می آیند، ریاضت است؟ آیا گیاه خواری ریاضت است؟ آیا ترک وطن و زندگی کردن در غربت یا آواره شدن در کوچه و خیابان با پای برهنه و به دور از بهداشت و نظافت، ریاضت است؟ آیا چله گرفتن های نامعقول و یا چهل روز فقط با خرما زندگی کردن و امثال این ها، ریاضت است؟

بله، بدون شک این ها همه ریاضت محسوب می شوند ولی به نظر من این نوع ریاضت ها دیگر خیلی قدیمی شده اند و دوران این کارهای سخت و طاقت فرسا و غیر متعارف که در زندگی های امروزی و برای بسیاری از مردم مقدور و میسر نیستند و علاوه بر این، فایده جندانی هم ندارند، به سر آمده است و باید آن ها را به گورستان تاریخ سپرد!

هدف اصلی از ریاضت کشیدن مسلط شدن بر نفس و مخالفت کردن با خواسته های غیر عقلانی یا غیر ضروری دل است؛ انسان ریاضت می کشد، و باید هم بکشد، که لگام دلش را به دست بگیرد و هوا و هوس را از جایگاه حکومت بر وجود گرانقدر انسانی خود بر کنار نماید؛ و ریاضت های قدیمی و سخت و غیر متعارف برای دستیابی به این امر مهم بسیار ناتوان هستند.

شما فکر می کنید با گوشت نخوردن و ترک حیوانی یا پا برهنه آواره شدن در کوچه و خیابان و صحرا و بیابان و کوهستان یا خود را محروم کردن از حمام و سایر مواردی که برای بهداشت و سلامتی لازم هستند یا با چله گرفتن به شکل نامعقول و بسنده کردن به خوردن خرما و امثال این ها، چقدر می توان بر نفس مسلط شد و دل را مهار کرد؟

بدون شک خیلی کم و آن هم موقتی؛ بعد دوباره روز از نو و روزی از نو! یعنی برمی گردیم سرِ جای اول. مثل رژیم های سریع لاغری که یک دفعه انقلابی در وجود انسان به پا می کنند و همه چیز را تغییر می دهند ولی گذشته از ضررهایی که می زنند، هیچ تأثیر ماندگاری ندارند و زحمت نامعقول و بیهوده اند.

من بیشتر این کارها را کرده ام و با کسانی که زیاد از این کارها کرده اند هم خیلی حشر و نشر داشته ام ولی صادقانه بگویم، گوهر تسلط بر نفس را نه در خودم یافتم و نه در آن ها! دلیلش این نبود که ما درست به جا نیاوردیم یا کوتاهی کردیم؛ بلکه دلیل اصلیش این است که این روش ها قدیمی و ناکارآمدند؛ و فقط برای دلخوش کردن و اتلاف وقت و منحرف کردن انسان از مسیر درست زندگی و پیشرفت، طراحی شده اند.

ریاضت کشیدن به شکل آگاهانه برای همه مردم لازم و ضروری است و در پیشرفت آن ها و تقویت قوای عقلی و روحی و اعصابشان بسیار اثرگذار است؛ یعنی از هر راه و دارو و غذا و آشامیدنی که باعث تقویت و پیشرفت انسان می شود، اثرش بیشتر و ماندگارتر است. ولی، باید معقول و متعارف باشد، و انجامش برای همه ممکن باشد؛ در غیر این صورت بیهوده و به درد نخور است!

آیا تا به حال شده که یک قسمت از سریال تلویزیونی مورد علاقه خود را نبینید یا از تماشای یک بازی مهم فوتبال باز بمانید و حرص بخورید و ناراحت شوید؟ آیا شده که دوست داشته باشید کمی شیرینی بخورید یا نوشیدنی ای را بیاشامید که دکتر شما را از خوردن آن ها منع کرده و به همین دلیل، حرص بخورید؟ آیا تا به حال از خوردن غذای مورد علاقه خود محروم شده اید و بابت آن حرص خورده اید؟ آیا پیش آمده که از دست کسی یا چیزی عصبانی شوید و نتوانید عصبانیت خود را بروز دهید و حرص بخورید؟ و ...

همه این ها اشکال متعارف ریاضت کشیدن هستند که اگر ناخواسته باشند، به انسان استرس وارد می کنند؛ ولی اگر آگاهانه باشند، انرژی مثبت می دهند. ما برای ریاضت کشیدن و تسلط بر نفس لازم نیست به آسمان ها پرواز کنیم یا در زمین فرو برویم؛ چون زندگی روزمره اشکال متعدد و فراوانی از ریاضت کشیدن را هر روز و هر ساعت به همه انسان ها عرضه می کند تا خود را بیازمایند و بسازند.(یادِ "خود را بیازمایید" افتادم؛ یادش بخیر)

کافی است آگاهانه و به شکل پیوسته و منظم خواسته های نامعقول و غیرانسانی را کنار بگذارید و به طمع و هوس سرکش خود برای ظلم به حق و حقوق دیگران "نه" بگویید؛ کافی است یک قسمت مهم از سریال مورد علاقه تان را عمدا تماشا نکنید یا خود را از خوردن یک وعده غذای لذیذ و دلچسب محروم کنید؛ و یا از زیاده روی در خوردن چیزی که دوست دارید دست بردارید.

کافی است که در خانه و یا به هنگام رانندگی عصبانیت خود را کنترل کنید و حقوق دیگران را زیر پا نگذارید؛ کافی است که به دیگران توهین نکنید؛ کافی است که گذشت داشته باشید و در حد معقول، ببخشید و... صدها مورد از این چیزهای ریز و درشت، همه از اشکال مهم و اساسی و سازنده ریاضت هستند که در دسترس همه قرار دارند و انسان را می سازند و نفس را مهار می کنند و دل را نرم و مطیع و سر به راه می نمایند.

این ها ریشه و اصل و اساس ریاضت هستند! ریاضت های اساسی که اثرشان ماندگار است و انسان ها را به اوج قله انسانیت و قدرت و توانایی و خلاقیت می رسانند و ... باید در این راه از خدای بزرگ و مهربان مدد بگیرید و هدفتان از ریاضت کشیدن، نزدیک شدن به حق باشد.

خب، من لب کلام را برای دوستانم بیان کردم؛ و شما با تعمق در این نوشته کوتاه می توانید راه درست ریاضت کشیدن را بیابید و به مقصد برسید. البته بحث مفصل تر از این حرف هاست ولی چون بیشتر مردم دنیا علاقه ندارند، به همین مقدار برای آگاهی دادن، بسنده می کنم؛ و هر کس بخواهد از همین مقدار هم راه را می یابد.

سخن پایانی من هم تاکید بر این نکته است که همه باید آگاهانه ریاضت بکشند تا از آرامش و قدرت برخوردار شوند و بتوانند از زندگی لذت ببرند و به دیگران هم انرژی مثبت بدهند.

یادآوری می کنم ریاضت های شرعی هم جایگاه متعالی خود را دارند ولی بحث این مقاله ناطر بر آن ها نیست.