سیاه نمایی یک کار ضد اخلاقی است

Grandiosity is an ethical principles

سیاه نمایی یک کار ضد اخلاقی است و امید انسان را به یاس و ناامیدی تبدیل می کند؛ در حالی که "امید" یکی از با ارزش ترین دارایی های هر انسان است و اگر انسانی امید نداشته باشد، هیچ چیز ندارد! و برای هیچ کاری هم انگیزه نخواهد داشت. انسان ناامید حالتی دارد که با یک مرده فرقی ندارد و  عشق و شور و حرکتی در وجودش نیست. بنابراین، ما نباید با سیاه نمایی های غیر منصفانه و ناعادلانه امید کودکان، نوجوانان ، جوانان و بالاخره توده مردم را به ناامیدی تبدیل کنیم و شور و حیات و عشق و حرکت و انگیزه و طراوت را از روح و جان آن ها بگیریم.

سیاه نمایی به زبان ساده این است که ما بیائیم همه چیز را در مورد یک شخص یا یک قوم و ملت یا یک گروه یا یک موضوع و امثال این ها به مخاطب خود تاریک و سیاه نشان دهیم؛ و این کار ما به صورت ناعادلانه و غیر منصفانه صورت گیرد، و با واقعیت منطبق نباشد. گاهی ما در تاریخ  یک شخصیتی داریم مثلا مانند "صدام حسین" دیکتاتور معدوم عراق که هر چه بد و ناسزا علیه او بگوئیم، و هر چه تاریک و سیاه نشانش دهیم،  کار ناعادلانه ای نکرده ایم؛ چون او واقعا فردِ بسیار پست و ملعون و ستمکاری بود، و مردم شریف و مسلمان ایران و عراق را به ناحق به خاک و خون کشید، و ظلم های زیادی کرد. این، سیاه نمایی نیست؛ چون، هر چه گفتیم درست گفتیم و بی انصافی هم نکرده ایم.

اما، اگر شخصِ دیگری را در نظر بگیریم که صفات مثبت زیادی دارد و (طبیعی است که) صفات منفی هم دارد؛ کارهای خوب زیادی کرده و البته، کارهای بد هم دارد؛ ولی، ما بیائیم صفات منفی او را و کارهای بد او را بزرگ کنیم به گونه ای که مخاطب تصور کند او فقط صفات منفی دارد، و در کارنامه اش فقط کارهای بد وجود دارد! این کار، بی انصافی است و با واقعیت منطبق نیست و در واقع یک سیاه نمایی است! چنین کاری امید مردم را از بین می برد؛ زیرا، آن ها پیش خود تصور می کنند که آدم های بد که بد هستند، و آن هایی هم که ما فکر می کردیم خوب هستند، بد از آب در آمدند؟! و..... به این صورت، ناامیدی و یأس به قلب آن ها هجوم می آورد.

به هر حال، من این مقدمه چینی ها را کردم تا بگویم تمام رسانه هایی که کارکرد تربیتی دارند چه به طور رسمی و یا  به صورت غیررسمی، چه مکتوب باشند و یا غیر مکتوب، و همین طور تمام خوانندگان خوب این مقاله، نباید مطالبی را به مخاطبان خود منتقل کنند که سیاه نمایی محسوب می شود، و نباید امید مردم از بین ببرند؛ آن ها اگر قصد خدمت و خیرخواهی دارند، نباید به هیچ وجه و در هیچ قالبی، داستان باشد یا خاطره یا مقاله یا فیلم (سینمایی یا تلویزیونی) یا گزارش و یا نمایشی در تئاتر و...... سیاه نمایی کنند!

به عنوان مثال؛ اگر ما برای مخاطبِ خود داستان یک گرگی را تعریف کنیم یا به تصویر بکشیم که قصد دارد دست از شکار گوسفندان بردارد اما، می بیند که خودِ چوپانان هم بره ای را کشته و کباب کرده اند و در حال خوردن آن هستند! و... خلاصه این یکی هم از قصدش منصرف می شود و دوباره به شکار گوسفندان روی می آورد!!!  

چنین داستانی صرف نظر از این که سوگیری دارد یا ندارد، و به مسایل سیاسی پرداخته است یا نه،  می خواهد همه را گرگ نشان دهد! و با این کار، امید مردم را از بین می برد، و به صورت غیر مستقیم آن ها را به این تشویق می کند که گرگ بشوند! و فکر اصلاح و انجام کارهای خوب را از سر بیرون کنند و.... کاملا واضح و آشکار است که این یک سیاه نمایی بزرگ و یک کار صد در صد ضد اخلاقی است!

یا اگر در یک فیلم این نکته را به تصویر بکشیم که ما در جامعه ای زندگی می کنیم که هیچ چیزش درست نیست و اصلا امکان یک زندگی سالم در آن وجود ندارد! این هم یک کار غیر منصفانه است و با واقعیت انطباق ندارد، و یک سیاه نمایی بزرگ و یک کار ضد اخلاقی و ویران کننده است! و چنین فیلمی از لحاظ  تربیتی و اخلاقی هیچ ارزشی ندارد (حتی اگر مثل فیلم جدایی نادر از سیمین جایزه اسکار بگیرد) بلکه تماما ضد ارزش است؛ چون، غیر واقعی است و باعث می شود ناامیدی به قلب مخاطبانش هجوم بیاورد و یأس و افسردگی تمام  وجودشان را فرا گیرد!!

در اینجا، من با تاکید یادآوری می کنم که اصلا به جنبه های سیاسی مسئله سیاه نمایی کاری ندارم، و به سیاست هم علاقه ای ندارم؛ و این مسئله را فقط از نگاه " تربیتی و اخلاقی" بررسی می کنم. حرف من این است که می گویم آقایان، خانم ها، نویسندگان، کارگردانان، مسئولان و معلمان عزیز امید مردم را از بین نبرید؛ شاید امید تنها سرمایه آن ها باشد!

سیاه نمایی در هر قالبی می تواند باشد و توسط هر شخص یا گروهی می تواند صورت گیرد. مثلا می توان گزارشی از وضعیت نظام آموزش و پرورش کشور یا وزرات ارشاد یا مجموعه دولت یا مجلس یا قوه قضائیه یا فلان شخصیت تهیه کرد و همه چیز را تاریک و سیاه نشان داد، و نقاط قوت و مثبت را پوشاند! مثل این که گزارشی از وضعیت عشایر  یا سایر اقشار مردم و اقوام کشور تهیه و مشکلات آن ها را بزرگ کرد، و از آنچه که دارند سخنی به میان نیاورد و.... همه این ها از مصادیق سیاه نمایی هستند و از اعمال ضد تربیتی و ضد اخلاقی محسوب می شوند؛

و همین طور(به عنوان مثال اگر بخواهم نگاهی به گذشته بیندازم)مثلِ فیلم "کتاب قانون" که متأسفانه با این که جذاب بود و برای تماشاگر کشش داشت ولی، تمامش سیاه نمایی و ضد تربیتی است؛ چون، مطابق با واقعیت نیست و غیر منصفانه است. این فیلم، مردم شریف و خوب و مسلمان ایران را در تمام کاراکترهایش منفی و نامسلمان نشان می دهد(؟؟)  و با این کارش القاء ناامیدی می کند و همه حیثیت و دین و فرهنگ و هویت ایرانی را  به چالش می کشد و نابود می کند، و مخاطب را به همه چیز حتی نسبت به خودش! بدبین و مأیوس می نماید!؟ در حالی که این قاعده و رسم فیلم سازی نیست. ما اگر سری به کشور ترکیه که همسایه ماست بزنیم، خواهیم که فیلم سازان ترک آن قدر خودآگاهی و شناخت از خودشان و از شرایط جهان دارند و آن قدر با هویت و مستقل هستند که همیشه کشورشان ترکیه را به شکلی فاخر و بسیار بافرهنگ توصیف می کنند و به تصویر می کشند تا هم امید مردم را از بین نبرند و هم مایه اعجاب و تحسین دیگران شوند... 

به هر حال، حرف بنده این نیست که ما هم مثل ترکیه عمل بکنیم؛ بلکه تاکید من بر این است که همه ما باید مراقب باشیم که "سیاه نمایی" نکنیم؛ واقعیت ها را بگوییم. خوب را خوب، و بد را بد نشان دهیم، و روی نقاط منفی زوم نکنیم. چون، سیاه نمایی قلب انسان را تاریک، و روح و جان او را مأیوس و ناامید می کند و یک کار زشت و غیر انسانی و ناعادلانه  و ضد اخلاقی است. به ویژه رسانه های مکتوب و غیر مکتوبی که عمومی هستند و متعلق به همه مردم اند و شأن و جایگاه تربیتی دارند، باید خیلی بیشتر مراقب تولیدات خود باشند و ننگِ هرگونه سیاه نمایی را از دامن خود بزدایند.

امیدوارم در این رسالت مهم موفق باشید