The role of parents in child education
کودکان قبل از این که وارد مراکز رسمی تعلیم و تربیت شوند و آموزش های رسمی خود را آغاز کنند، سال ها به طور طبیعی در محیط خانواده از اولیای خود آموزش دیده اند؛ یعنی "والدین اولین معلمان فرزندان خود هستند"؛ و این حقیقتی است غیر قابل انکار. این آموزش (اولیا به فرزندان) پس از ورود کودکان به مراکز پیش دبستانی و مدارس، همچنان ادامه دارد و پا برجاست؛ و از قضا چون غیر رسمی و همراه با اتفاقات ریز و درشت زندگی است، خیلی هم تاثیرگذار و ماندگار است.
بنابراین، نقش اولیا در تعلیم و تربیت فرزندان بسیار مهم است؛ مهم تر از آنچه ما تصور می کنیم؛ مهم تر ازآن حد و شانی که آموزش و پرورش برای آن قائل است؛ ومهم تر از برنامه ریزی هایی که مدارس برای اولیا کرده اند.
سهمی که در نظام آموزش و پرورش برای اولیا در نظر گرفته شده و برنامه ریزی هایی که برای ارتقای آگاهی و فرهنگ آن ها تاکنون طراحی و اجرا شده است در مقایسه با نقش بسیار پر رنگی که آن ها در آموزش و تحصیل دانش آموزان دارند، ناچیز است. اگر قرار است آموزش و پرورش رشد کند و دانش آموزان ما سالم تر، عاقل تر، متفکرتر و خلاق تر بار بیایند، باید نقش تربیت خیلی پررنگ تر دیده شوند، و طرح و برنامه های خرد و کلان و بسیار جدی تری برای آن پی ریزی شود.
دانش آموز بدون خانواده اش و بدون اولیائش به هیچ وجه معنا ندارد؛ و ما برای این که ( گذشته از سواد آموزی ) موجبات رشد و بالندگی دانش آموزان را فراهم کنیم، خیلی جدی تر از آنی که فکر می کنیم به مشارکت و همراهی اولیا نیاز داریم؛ و این کار بسیار مهم با چند جلسه آموزش خانواده هرگز به سامان نمی رسد!
ما برای ساختن دانش آموزان، باید خانواده ها را هم بسازیم؛ و باید از هر طریق ممکن و البته خیلی حرفه ای و ظریف و سنجیده، وارد خانه ها و خانواده ها شویم و آموزش دانش آموزان را از آن جا شروع کنیم. آموزش دانش آموزان از مدرسه آغاز نمی شود و در آن جا به پایان نمی رسد، بلکه از خانه ها و از درون خانواده ها آغاز می شود وادامه می یابد؛ منظورم از آموزش در این جا همان وظیفه ای است که آموزش و پرورش و مدارس برعهده دارند؛ یعنی مدارس برای انجام رسالت تربیت باید وارد خانه های دانش آموزان شوند و خانواده ها و اولیای آن ها را هم آموزش دهند؛ با همان جدیت و همان برنامه ریزی دقیق و با همان انسجامی که دانش آموزان را در مدرسه آموزش می دهند. متاسفانه آنچه تاکنون انجام شده جدی و منسجم نبوده است!
آموزش اولیا باید نهادینه شود. باید برنامه ریزی های بسیار اساسی و طرح های عملیاتی خیلی دقیق و حساب شده و جدی برای آن در نظر گرفته شود؛ به این شکل که اگر آموزش برای دانش آموزان اجباری است، آموزش های خاصی هم برای اولیا اجباری شود. البته، می دانم که خانواده ها را نمی شود مجبور کرد ولی، این مسئله به این صورت هم نباید رها شود؛ بلکه باید فرهنگ سازی شود، و باید هم جزوه ها، کتاب ها و برنامه های جدی تر و حرفه ای تری ( منظورم با استاندارد بالا است) برای آموزش خانواده ها و اولیا تهیه و تنظیم شوند و هم مشارکت آن ها و همراهی شان با دانش آموزان خیلی جدی تر مطالبه شود و جزیی از فرایند برنامه هایآموزش وپرورش تلقی گردد.
والدین باید بدانند و یاد بگیرند که رفتار آن ها و اوضاع و شرایط خانه و خانواده در فرایند تحصیل فرزندانشان و شکست و موفقیت آنان بسیار موثر است، و باید به طور مستمر( فراتر از درس اخلاق و موعظه و نصیحت) با کتاب ها و جزوات جذاب و موثر و کلاس ها و جلساتی که جنبه رسمی و آموزشی دارند، آموزش ببینند تا آگاهی های لازم را کسب کنند، و باید در کنار کارنامه ی دانش آموزان، برای آن ها هم پوشه کارنمائی متناسب با وظایفی که در قبال تحصیل فرزندان شان دارند، در نظر گرفته شود؛ و والدینی که در این امر مشارکت جدی دارند مورد تشویق و تقدیر قرار گیرند.
به همین منظور، باید فهرستی از آموزش هایی که اولیا برای همراهی با دانش آموزان و هموار کردن راه پیشرفت تحصیلی آنان لازم دارند، تهیه شود، و کتاب ها یا جزوات بسیار جذاب با نثری ساده و روان و نگارشی موجه و گویا تهیه و تالیف شوند و در به طور رسمی در اختیار آنان گذارده شود تا بخوانند؛ و باید در جلسات توجیهی با هم بحث کنند و اگر مشکلی داشتند به آن ها پاسخ داده شود تا آن ها بدانند و خوب بفهمند که کجای کار هستند، بفهمند که اشتباهاتشان چیست، بفهمند که در کجاها کوتاهی کرده اند و بفهمند که چه کارهایی را باید انجام دهند و چه کارهایی را نباید انجام دهند، بفهمند که در زندگی آینده و در موفقیت و شکست تحصیلی فرزندان شان واقعا موثرند، بفهمند که اوضاع و شرایط و جو خانه و خانواده ی یک دانش آموز چگونه باید باشد، بفهمند که در امور درسی و مطالعات دانش آموزان چگونه باید مداخله کنند و کجاها نباید دخالت کنند و.....همه بایدها و نبایدها را باید خوب درک کنند و ملزم شوند که به آن ها عمل کنند؛ همه والدین باید آموزش ببینند و این آموزش باید رسمی باشد و در طول سال تکرار شود؛ به گونه ای که همه پدر و مادرها این دوره آموزشی را بگذزانند و گواهی دریافت کنند.
این مسئله باید خیلی جدی و رسمی از سوی آموزش و پرورش طراحی و اجرا شود و به صورت جدی تر و مستمر پیگیری گردد و آن قدر ظرافت و دقت و صبر و استقامت به کار رود تا ظرف چند سال به نتایج مطوب منجر شود. و البته و صد البته که این کار، کار خیلی پیچیده و سختی است ولی، پیچیدگی و سختی کار، از آموزش و پرورش سلب مسئولیت نمی کند؛ و اگر در این خصوص سهل انگاری شود، نمی توانیم آینده ای رو به رشد و درخشان برای فرزندان خود تصور کنیم!
.... و پر واضح است و یقینی است که در این نهضت مهم و این حرکت رو به رشد و تحول آفرین، تمام رسانه های جمعی بویژه "سازمان صدا و سیما" باید همکاری لازم و کافی را با وزارت آموزش و پرورش داشته باشند. امیدوارم مسئولین محترم تعلیم و تربیت کشور نسبت به موضوع آموزش خانواده ها نگاهی جدی تر، دقیق تر و موثرتر داشته باشند.
توضیح: بعضی از دوستان و کارشناسان خواسته اند در خصوص چگونگی برگزاری دوره های آموزشی برای والدین توضیح بیشتری بدهم که به همین جهت و به صورت مختصر متذکر می شوم که:
1. برنامه آموزشی دوره ها باید قبل از شروع سال تحصیلی، در اختیار والدین قرار گیرد و والدین برای شرکت در این دوره ها باید در مدرسه فرزندانشان ثبت نام کنند.
2. ثبت نام پدر و مادر (و یا سرپرست کودک) هر دو الزامی است مگر این که در موارد خاص برای بعضی خانواده ها مانعی اصلی وجود داشته باشد که در این صورت ثبت نام یکی از آن ها کافی خواهد بود.
3. این برنامه در طول یک سال تحصیلی 4 بار تکرار و ادامه خواهد داشت و والدین بر حسب شرایط خود می توانند در مناسب ترین زمان این دوره را بگذرانند و گواهی"مشارکت خانه و مدرسه" (یا گواهی "همگام با رشد ملی") دریافت کنند.
4. آموزش و پرورش بر حسب تحول نظام آموزشی می تواند دوره های تکمیلی دیگری هم برای والدین برگزار نماید.
امیدوارم در این خصوص موفق باشید
سیر و سلوک